به گزارش شوش۲۴، ۸۱-باغ سید محمد: در دهه سی، فردی به نام سید محمد طالب موسوی، پدر شهید سید رضا، میان حرم و پل بخشداری، مزرعه ای از سبزیجات داشت که تامین کننده این محصول بود.
گرچه کاشت صیفی جات در مزارع صورت می گیرد اما مردم آن زمان شوش به آن “باغ سید محمد” می گفتند.آن ها به جای نام نوع سبزیجات، از کلمه “تر تول” استفاده می کردند.
این باغ به موازات رودخانه شاوور ادامه داشت و آبیاری آن نیز از همین طریق صورت می گرفت.ابتدای آن، اداره اوقاف امروزی و پایان آن، نزدیک فلکه چاهیده بود.
۸۲-عباسیه دانیال:یکی از مکان های معروف و مذهبی شوش در دهه چهل و پنجاه “عباسیه دانیال” بود.این مکان در ابتدای ورودی درب اصلی حرم و سمت چپ قرار داشت.
در این محل، مراسم ده روز ماه محرم به شکل متفاوتی نسبت به حسینیه اعظم برگزار می شد.با توجه به اینکه مراسم محرم در شوش همیشه به شکل سنتی و سینه زنی بود اما عباسیه فقط مراسم سخنرانی، اجرا می کرد.
از این نظر، بیشتر حاضرین آن را افراد باسواد و تحصیل کرده به خصوص دانش آموزان آخر دبیرستان و کارمندان ادارات تشکیل می دادند.امروز اثری از عباسیه وجود ندارد.
۸۳-داروخانه دانیال:اولین داروخانه ای که ابتدا به صورت سنتی و بعد به شکل امروزی ایجاد شد، ” داروخانه دانیال” نام داشت که به وسیله مرحوم حاج عبدالحسین دانیالی تاسیس گردید.
تفکر این داروخانه در ابتدا، عطاری و داروهای گیاهی به خصوص مربوط به مار و عقرب زدگی بود اما با تاسیس درمانگاه معروف یک تومانی، قرص های شیمیایی نیز وارد آن شدند.
مکان این داروخانه قدیمی، همین مکانی است که داروخانه امروز دانیالی قرار دارد.شکل و شمایل این داروخانه، شباهتی به قدیم آن ندارد اما خانواده دانیالی مالک آن هستند.
۸۴-کتابخانه دانیال:شوش قدیم در رمینه مطالعه کتاب، فعال بود.به همین منظور کتابخانه ای مجهز به کتب قدیمی و با غالب مذهبی در آن یافت می شد که جنبه های تاریخی نیز داشتند.
نام آن” کتابخانه حضرت دانیال” بود.مکان آن، ورودی درب اصلی حرم، سمت راست و قرینه عباسیه قرار داشت.عضویت در آن رایگان و مطالعه در درون آن آزاد بود.
بعضی از کتب موجود آن از پوست حیوانات تشکیل می شد که متاسفانه با پیروزی انقلاب و با ندانم کاری، آن ها را به درون شاوور ریخته و نابود کردند.
۸۵-کپر درویش عیدان:فردی مستمند و ناتوان به نام عیدان وجود داشت که مردم با کمک های خود، به او یاری می رساندند.دادن وجه یا غذا، همراهی مردم را نشان می داد.
او کنار رودخانه شاوور، روبروی فروشگاه فرهنگیان امروز، کمی بالاتر، با استفاده از نیزارهای کنار آب، برای خود خانه ای چوبی درست کرده بود که معروفیت داشت.
نام آن “کپر درویش عیدان” بود که بعضی اوقات با بالا آمدن رودخانه، به زیر آب می رفت.او با زبان محلی(تعلوا شیلو قراضی) از مردم می خواست که اثاثیه او را جمع و از غرق شدن نجات دهند.هنوز جمله معروف خواهی او ورد زبان قدیمی هاست.
۸۶-بوریا: شوش قدیم دارای چند مرحله از زندگی بود.بعد از روش کاروانسرایی، مردم به ساختن خانه های گلی، روی آوردند.یکی از بخش های مهم این نوع ساخت، سقف آن بود.
ابتدا با چوب های بیشه و شاخ و برگ های درختانی مانند بید و گز و پوشش با کاه گل، این کار انجام می شد که مشکلاتی مانند چکه کردن را به همراه داشت.
با ورود چوب سفید، سقف یکسان ایجاد گردید و به همین دلیل و پوشش دادن آن، وسیله ای به نام “بوریا” تولید شد.این وسیله مانند قالیچه عمل می کرد اما جنس آن از برگ های نیزارهای اطراف بود.گاه به آن حصیر هم می گفتند.
بوریاها را روی چوب های سفید پهن می کردند و سپس با گل رس پوشش داده و در نهایت با کاه گل و با استفاده از ماله، شیب داده و به سمت ناودان هدایت می کردند.در چنین وضعیتی، چکه کردن از بین می رفت.
۸۷-انتظامات: شوش در زمان جنگ جهانی دوم، فاقد زندگی بود.ورود متفقین و مسائلی که به وجود آوردند باعث شد تا حکومت در شوش، واحدی از ارتش را مستقر کند.
این وضعیت به نام “انتظامات” نامگذاری شد.محل آن، پایین موزه فعلی قرار داشت.دور آن دیوارکشی از جنس آجر بود و جلوی اداره، حوض بزرگ آبی قرار داشت که منظره را زیبا می کرد.
فرمانده آن فردی به نام”زبان فهم” بود که در جنگ آهو دشت هم شرکت نمود.با اتمام جنگ جهانی و به مرور، نام آن به ژاندارمری تغییر یافت و از آن محل نیز نقل مکان نمود.وسیله تردد آن ها، اسب بود گرچه ماشین هایی نیز داشتند.
۸۸-کاروانسرا: شوش بعد از دوران اسلامی که با تخلیه کامل روبرو گشت، برای شروع دوباره زندگی، اقدام به ساختن،ساختمان هایی به نام” کاروانسرا” نمود.
اولین آن ها به نام کاروانسرای فتحی که بازرگانی از دزفول بود، تاسیس گردید.این کاروانسراها به شکلی ساخته شده که هم قابل سکونت و هم دارای مغازه هایی برای خرید و فروش بودند.
تعداد این ساختمان ها که از ابتدای موزه آغاز و تا آسیاب خردمند ادامه داشت تا نه و بعد یازده عدد افزایش یافت.نام کاروانسراها به نام بانیان آن ها بود.به طور مثال، کاروانسراهای دانیالی، معزی، دهان و پولاد از جمله آن ها بودند.
۸۹-اصطبل حرم: زیارت حضرت دانیال(ع) حتی در زمان تخلیه شوش نیز صورت می گرفت.این نوع زیارت ها فصلی بودند.در آن زمان و نیز دوران کاروانسرایی و حتی روستایی که وسیله حمل و نقل مردم، چار پایان بود، محل نگه داری آن ها نیز مسئله ای خاص تلقی می شد.
به همین دلیل، در محوطه حرم، ورودی درب اصلی، سمت چپ، مکانی به نام “اصطبل” به وسیله خادمین ایجاد شد که در آن، ضمن نگه داری حیوانات، تغذیه و رفع تشنگی آن ها نیز انجام می شد.
اصطبل حرم مانند پارکینگ امروزی عمل می کرد.در این اصطبل، حیوانات برای چندین روز، نگه داری می شدند زیرا فاصله شهرهای زیارت کننده تا شوش زیاد و حیوانات نیاز به استراحت و تجدید قوا داشتند.
۹۰-گله حرم: شوش در دهه سی و چهل، بر دامداری و کشاورزی متمرکز بود بنابراین از نظر تولید، خود کفا محسوب می شد.یکی از جالب ترین تفکرها در مورد دام، گله داری حرم بود.
حرم دانیال دارای گوسفندان فراوانی بود که به وسیله چوپان به صحرا رفته، چرا می کردند.”گله حرم” از مشهورترین این موارد بود.مکان نگه داری آن، درب فرعی حرم، روبروی رودخانه و پایین پله ها قرار داشت.
زمینی مسطح، نزدیک ساحل رودخانه به منظور سیراب شدن گله، حفظ بره های تولیدی و در نهایت، فروش به زوار برای ادای نذر از نکات مهم این دامداری بود اما از نکات تعجب انگیز این نگه داری می توان به یافتن، آهوهایی در میان آن ها اشاره نمود.
علت ورود آهوان این بود که چون اطراف شوش گله های آهو و قورچ فراوان بود و گله های گوسفند حرم در همان مکان ها چرا می کردند، بعضی از آن ها همراه گله، وارد شوش می شدند و جالب تر اینکه، کسی با آن ها کاری نداشت.
جعفر دیناروند
با تشکر و قدردانی از دوستان شوش۲۴
تشکر و قدرانی بابت انتقال مفاهیم تاریخی به خوانندگان عزیز.